Als het mooi weer is maak je een fietstocht of lange wandeling. Je eet af en toe buiten de deur of gaat picknicken. Eindelijk heb je tijd om al die foto’s van vorige vakanties in te plakken, familie te bezoeken, een tentoonstelling te zien. ‘Speel toeristje’ in je eigen stad, maak een historische wandeling, beklim de toren van de kerk waar je dagelijks langs fietst, bezoek een heempark.

Pas op het huis van een ander Vanwege het risico dat mensen lopen met een groot, duur huis met veel bezittingen wordt steeds vaker gezocht naar een betrouwbare oppas tijdens de vakantie.

Mevrouw S.H. deH.: 'Ik pas buiten de stad op huizen van mensen die afwezigzijn. Begin bij vrienden en bekenden en die zeggen het wel voort. Je hebt zo een vaste kring. Ik geef de planten water en verzorg eventuele dieren en de tuin. Tegenprestatie: een volle ijskast die ik leeg mag eten, een paar flesjes wijn, eieren uit het hok en groenten uit de moestuin, vaak gebruik van auto. Zo bespaar ik naast voedingskosten ook elektra en stookkosten. Dat laatste als ik op een huis pas tijdens hun wintersportvakantie. Dat is mijn vakantie.’

Zoek goedkope overnachtingsmogelijkheden Kamperen bij de boer via de Stichting Vrije Recreatie te Meerkerk (svr.dyndns.org) en/of overnachten in trekkershutten (www.trekkershutten.nl) is aan te bevelen als je iets anders wilt dan de luxe camping met winkelcentrum en kantine. In de jeugdherbergen van de n;hc (www.njhc.nl) ben je als volwassene tegenwoordig ook van harte welkom. Men probeert daarop in te spelen door naast slaapzalen ook kamers te verhuren. Wel eerst informeren om teleurstelling te voorkomen. Het Nivon (www.nivon.nl) heeft adressen van voordelige overnachtingsmogelijkheden in Nivonhuizen of op Nivoncampings in binnen- en buitenland. De Stichting Toeristisch Kamperen te Heesch (www.natuurkampeerterreinen.nl) geeft informatie over kamperen op Kampeerbewijsterreinen.

Neem geen genoegen met slechte kampeerspullen De absoluut waterdichte jas en broek of poncho blijken tijdens een natte vakantie vreemd genoeg nogal eens te lekken. Accepteer het niet en breng de spullen terug naar de zaak waar je ze kocht. Meestal krijg je dan een ander exemplaar.

Inez: 'Onzeslaapmatjes voor de camping waren na drie jaargebruik poreus of lek. De garantieperiode was al langverstreken, maar ik ginger toch mee terug naarde zaak waar ik ze gekocht had. Zij adviseerden me om de matjes terug te sturen naarde fabriek. Tot mijn grote verbazing kreeg ik een paar weken geleden twee geheel nieuwe matjes toegestuurd’

Vervoer

Deze post kan dramatisch naar beneden als je op de een of andere manier kunt afzien van een eigen auto. Zuinig omgaan met levensenergie betekent dat je uitrekent hoeveel uur, met de berekening van het ‘echte uurloon’ van hoofdstuk 2, je moet werken om er een auto op na te kunnen houden. Het scheelt misschien wel tweehonderdvijftig euro per maand. Als je toch af en toe een auto nodig hebt, kun je die beter huren. Dat kan tegenwoordig vrij gemakkelijk en goedkoop (zelfs op het postkantoor). Of je kunt een auto delen, of gaan carpoolen.

Maar ook fietsers kunnen hun kosten beperken, door op hun werk een fietsvergoeding te vragen, hun fiets goed te onderhouden, een extra fietsslot te nemen en de fiets zoveel mogelijk binnen te zetten.

Gebruikers van het openbaar vervoer laten zich goed voorlichten als het gaat om kortingskaarten en kopen nooit een strippenkaart in bus of tram, maar op de voorverkoopadressen. Ook op het aantal strippen kan bespaard worden, en ga eens lopen of fietsen in plaats van met bus of tram.

Autodelen Er komen in steeds meer plaatsen initiatieven van mensen die samen een auto hebben en dat allemaal netjes per contract geregeld hebben.


Meer informatie is te vinden op www.autodate.nl. Ook wordt autohuren steeds makkelijker, ook voor zeer korte perioden (www.greenwheels.nl).

Als je je auto niet weg kunt doen, dan is het te overwegen dichter bij het werk te gaan wonen, iets schriftelijk, per fax, of telefonisch te regelen in plaats van in de auto te springen en zoveel mogelijk thuis te werken. Ritten zoveel mogelijk combineren is ook slim. En bezoek eens de site www.hetnieuwerijden.nl.

Daar leer je brandstof en het milieu te sparen.

Inez: ‘Voor mijn werk moet ik autorijden en slechts een gedeelte krijg ik

vergoed. Als ik van mijn huis naar mijn werk ga is dat voor eigen reke-

ning, maar als ik van mijn huis of van mijn werk naar een bedrijf moet, dan krijg ik het vergoed. Ik combineer nu zoveel mogelijk. Een rit voor mijn werk combineer ik met een bezoek aan iemand of boodschappen.

In 1994 heb ik vijftienduizend kilometer gereden. Daarvan kon ik er ongeveer vijfduizend declareren bij mijn werkgever a 59 cent per kilometer. Met deze vergoeding en enig gepuzzel lukt het me om bijna “gratis” te rijden.'

Korte ritjes van minder dan vijf kilometer worden zoveel mogelijk vermeden, die kosten in verhouding extra veel brandstof. Daarvoor in de plaats is lopen en fietsen over het algemeen ook sneller, omdat geen parkeerplaats gezocht hoeft te worden.

Mevrouw Rie van derK.: 'Ik zoek altijd goed uit hoeveel strippen ik kwijt ben als ik met de tram of de bus moet. Als ik maar een of twee haltes verder moet zijn dan de zonegrens, dan loop ik die haltes. Ik zeg nooit dat ik het voor het geld doe, maar voor mijn gezondheid. Datis trouwens niet geheel onwaar.’

Neem twee of meer 65+abonnementen Bejaarden kunnen reiskosten besparen door meerdere abonnementen te nemen. Per abonnement heb je recht op een bepaald aantal dagen vrij reizen. Als je vaak een lange reis moet maken, zijn meer abonnementen voordeliger. Deze werkwijze is legaal.

Welke kortingen zijn er mogelijk in het buitenland? Informeer bij de Spoorwegen of Ns-reisbureaus welke kortingsmogelijkheden er zijn. Sommige landen hebben kortingen voor grote gezinnen, of als je op bepaalde dagen reist.

Kleding en schoenen

In Den Haag is een kledingzaak die boven de etalage heeft laten schilderen: Elke week wel wat nieuws. Dat kan je op twee manieren uitleggen. De klant moet elke week iets nieuws kopen, of de winkel heeft elke week nieuwe snufjes op kledinggebied in de zaak hangen. In beide gevallen vertelt het iets over de snelheid waarmee tegenwoordig kleding gekocht, gedragen en weer afgedankt wordt. In deze tijd van overvloed is het heel gemakkelijk om op kleding te besparen, juist omdat er zoveel nauwelijks gedragen kleding door anderen wordt weggedaan. Bij de algemene tips is dit al uitgebreid aan de orde geweest.

Met schoenen is het wat moeilijker, die worden minder aangeboden en zijn, als ze niet passen, niet te vermaken. Toch is ook hier te besparen: misschien leer je zelf nieuwe hakken op je schoenen te zetten? Of verf je de schoenen uit de uitverkoop in de gewenste kleur? Schoenen bewaren kan ook, na een aantal jaren zijn ze opeens weer‘in’.


Ga eens winkelen in je eigen kast Kijk op een andere manier naar kleding die je al een hele tijd niet gedragen hebt. Kun je iets vermaken, of is er een nieuwe combinatie mogelijk? Kun je een aantal kledingstukken in een bijzondere kleur verven?

Ga eens winkelen in andermanslvrouws kast Kijk eens bij je moeder, dochter, vriendin of vriend in de klerenkast en gun deze persoon hetzelfde voorrecht in jouw kast. Grote kans dat je iets leuks vindt dat je een poosje kunt lenen of kunt ruilen met iets waar je zelf op uitgekeken bent.

Huur speciale kleding of kijk in advertentiebladen Een trouwjurk, een smoking, een avondjurk kun je in speciale zaken (heel discreet) huren. Kijk ook in advertentiebladen, of gewoon in de krant onder de rubriek kleding, of op het prikbord bij de supermarkt.

Koop een voorraad dezelfde sokken, kousen of panty's Omdat bijna iedereen het verschijnsel kent van die ene weggeraakte sok, is het aan te bevelen direct een aantal paren van dezelfde sokken te kopen. Dan kun je ze toch allemaal opdragen. Als je een ladder in je kous of panty hebt doe je hetzelfde; bij de panty knip je het kapotte been, vlak onder het broekje, eraf en je wacht totdat je nog zo’n halve panty hebt. Twee halve maakt weer één hele! Voorkom ladders door je panty’s aan te trekken met handschoenen aan. Zodra je een gaatje of een beginnende ladder opmerkt zet je deze vast met een heel dun draadje, of met nagellak (zo maak je een oud flesje mooi op). Als je een lange broek draagt, dan zie je toch alleen het hele kleine stukje van de voet en de enkel. Op deze manier gerepareerde panty’s kunnen nog maanden mee.

Leg voorraden kinderkleding aan

Een moeder van een groot gezin heeft op zolder een systeem met dozen waar ze kleding in opbergt voor de komende jaren. Op de dozen staan de namen van de kinderen en de leeftijd waarop ze de kleding (vermoedelijk) kunnen dragen. Als ze op een rommelmarkt iets moois of leuks tegenkomt, dan koopt ze dat. Ze komt op die manier aan bijna alle kleding voor de kinderen. Het opbergsysteem maakt dat hetgeen troep wordt in de kasten.

Kijk eens op een andere afdeling Het kan zin hebben om als volwassene kleding voor jezelf te kopen op een kinderafdeling of als vrouw op een mannenafdeling.

Bertie: Als ik niet tweedehands koop, slaag ik vaak prima op de kinderafdelingen van modewarenhuizen. Mijn maat is 38, en die komt overeen met de kindermaat 176 (eventueel 164 of 182). Tieners met die maten kijken liever bij de “volwassen mode”, zodat in die maten veel overblijft, wat dan weer afgeprijsd wordt. Mijn laatste winterjas, maat 182, kostte € 13,50.’

Jeanne wilde absoluut geen laarzen met een dameshakje. Ze kon nergens iets geschikts vinden en ging eens bij de herenafdeling kijken. Daar vond ze prima laarzen voor de helft van de prijs die de dameslaarzen gemiddeld kostten.

Laat schoenen repareren, of doe het zelf Schoenreparaties verlengen het leven van je schoenen aanmerkelijk, naast regelmatig poetsen, wat goed is voor het leer. Een tip van onze moeders en grootmoeders: poets ook de onderkant van de leren zolen, met een restje kleurloze schoensmeer of ledervet, dan gaan de zolen langer mee. Voor de heel han-digen onder ons zijn er setjes met lijm, spijkertjes en zoolplaat te koop, waar je zelf hakken en zolen uit kunt knippen of snijden. Je hoeft dan niet naar een dure hakkenbar en je kunt jezelf redden als je in het weekend of ’s avonds je hak verliest.

Medische kosten

Onder deze categorie vallen de kosten voor de huisarts, de tandarts, de specialist en de fysiotherapeut, voor zover ze niet door de verzekering worden gedekt. Daarnaast de premies die voor deze verzekeringen betaald moeten worden. En alle medicijnen, verbandmiddelen en voedingssupplementen die bij de apotheek of drogist worden gekocht, zoals aspirine, slaappillen, zalf, vitamines, verband en pleisters en... voorbehoedsmiddelen.

Leef gezond Voorkomen is beter dan genezen. Zorg dat je je conditie op peil houdt door gezonde voeding, voldoende beweging, goede nachtrust en ontspanning. Voorkom stress. Luister naar je lichaam. Ga als je een verkoudheid voelt opkomen liever een keer vroeg naar bed met een warme grog, dan dat je de signalen die je lichaam je geeft negeert.

Eet gezond en gevarieerd In principe is het zo dat je geen voedingssupplementen zoals vitaminepreparaten en kalktabletten nodig hebt als je gezond en verantwoord eet. Vitamine C zit in fruit en verse groenten, vitamine B in vlees, bruine rijst, volkorenbrood en zilvervliesrijst, en kalktabletten hoef je niet te kopen als je voldoende zuivelproducten gebruikt. Informatie over een evenwichtige voeding kun je onder andere krijgen bij het Voedingscentrum in Den Haag (www.voedingscentrum, org).

Slik eens géén aspirine of paracetamol Bij hoofdpijn is het soms al voldoende als je een wandelingetje gaat maken of even in een donkere kamer gaat liggen. Een lekkere massage van nek, schouders of voeten doet ook wonderen, evenals een warme douche.

Vergelijk de verschillende ziektekostenverzekeringen Het heeft zin om de kosten van premies en het gebodene goed te onderzoeken voordat je een verzekering afsluit. Er is vrij veel concurrentie, maak daar gebruik van.

Stop met roken In 2000 rookten zo’n vier miljoen Nederlanders (32 procent van alle inwoners ouder dan 15 jaar) gemiddeld 16 sigaretten of shagjes per dag. Reken uit hoeveel je zelf per dag, per week, per jaar uitgeeft aan sigaretten en/of shag. Vermenigvuldig dit bedrag met het aantal jaren dat je vermoedelijk nog te leven hebt. Zie daarvoor de tabel op blz. 51 in hoofdstuk 2. Voor een fractie van dat bedrag, vanaf vijfenzestig euro, volg je een cursus Stoppen met Roken. Inlichtingen bij de Stichting Volksgezondheid en Roken te Den Haag (www.stivoro.nl). Je portemonnee, je gezondheid en die van de mensen in je naaste omgeving varen er wel bij. Er zijn ook ziektekostenverzekeringen en levensverzekeringen die een korting geven op de premie indien de verzekerde niet rookt.

Let op de aanbiedingen bij het kopen van een bril Brillenzaken hebben vaak aanbiedingen die heel aantrekkelijk zijn. Ze geven je bij de aanschaf van een bril een gratis geslepen zonnebril cadeau, een tweede bril, of tijdelijk vijftig procent korting op alle monturen. Bel van tevoren naar verschillende zaken en vraag wat ze op het moment te bieden hebben.

Huisvesting

Huisvesting is een flinke post op de maandbegroting. ‘Het heet niet voor niets woonlasten,’ verzuchtte iemand tijdens een van onze cursussen. De meeste mensen denken dat hierop niet veel te bezuinigen valt, maar als je te groot, te duur of boven je stand woont, dan zijn er mogelijkheden te over. Misschien is er een kamer te verhuren, of besluit je te verhuizen naar een goedkopere buurt. Een huis kopen in plaats van huren kan op den duur ook voordeliger zijn, vooral als het belastingvoordelen oplevert. Als er op andere posten, zoals voeding of vervoer, bespaard kan worden, kun je sparen voor de eerste aanbetaling op je nieuwe huis. Weer een ander gaat het onderhoud van het huis zelf doen, terwijl vroeger een vakman werd ingehuurd.

Verhuur een kamer of een hele verdieping Het is aantrekkelijk om kamers te verhuren als u huizenbezitter bent. Door de nieuwe belastingwetgeving vallen inkomsten uit huur op kamers of gedeelten van uw eigen huis en tweede huis in de zogenaamde Box 3. Dat betekent dat deze inkomsten beschouwd worden als rendement op vermogen. De belasting daarover is 30 procent van een fictief rendement van 4 procent. In de meeste gevallen is dit gunstig. Wel is het zo dat over het verhuurde gedeelte geen aftrek van hypotheekrente meer mogelijk is. Meer informatie bij de Belastingdienst.

Marja: ‘Jarenlang hield ik in mijn Nibudagenda keurig bij wat ik uitgaf, maar met die informatie deed ik niets. Sinds zeven maanden verwerk ik alles in een grafiek en onze uitgaven gaan behoorlijk naar beneden. Het wonderlijke is ook dat mijn man en ik onze angst voor de toekomst kwijtgeraakt zijn. Wij hebben ons gerealiseerd dat er nog zoveel meer mogelijkheden zijn om geld te besparen. We zouden bijvoorbeeld onze zolderverdieping kunnen verhuren, want we hebben een vrij groot huis. Een andere bron van inkomsten is ons vakantiehuisje in ’s-Gra-venzande. Daar brengen we veel weekends door. Dat zouden we ook door de week of af en toe in een weekend kunnen verhuren.'

Houd regelmatig een opruimactie Door stelselmatig je huis te onderwerpen aan een onderzoek naar overbodige spullen en daar dan de consequenties uit te trekken (verkopen of weggeven), zorg je voor extra ruimte om je heen en heb je minder behoefte om te verhuizen naar een groter (en duurder) huis.

Verhuur je huis tijdens je vakantie In plaatsen aan zee is het niet ongebruikelijk dat de bewoners in de zomermaanden hun intrek nemen in het tuinhuisje of op de camping gaan staan en hun woning verhuren aan badgasten. Dit is een aardige bron van inkomsten. Men hoeft het niet zelf te regelen, er zijn bureaus in de grotere steden die hierin bemiddelen.

Voordelig wonen in ruil voor een wederdienst

W. woont al jaren zeer voordelig in

panden die tijdelijk leegstaan. Als de panden niet bewoond zouden worden is het risico dat ze gekraakt of vernield worden groot. De eigenaren sluiten een contract voor


tijdelijke bewoning af. Het gaat meestal om kantoorpanden, bedrijfsgebouwen en schoolgebou

wen. Voor kunstenaars en mensen die zich niet zo thuis voelen in een burgerlijk rijtjeshuis is deze woonvorm zeer aantrekkelijk.

Meld je aan bij een woongroep Wonen in groepsverband komt steeds meer in zwang. In de jaren zestig heette deze woonvorm 'commune’ of ‘elastische gezinnengemeenschap’ en ging het er nogal alternatief aan toe. Nu is het gewoner en algemener geworden en hebben zelfs de ouderen de woongroep ontdekt. Naast aspecten van gezelligheid en contact zijn er praktische voordelen. Er wordt bij toerbeurt gekookt en niet iedereen hoeft een eigen wasmachine, ligbad en logeerkamer te hebben. Er bestaan kleine woongroepen met bijvoorbeeld alleen vrouwen. Andere groepen bestaan uit een aantal gezinnen met kleine kinderen en weer andere uit uitsluitend 65+’ers. In verschillende plaatsen zijn grotere projecten opgezet onder de naam Centraal Wonen.

Water, gas en elektra

In de meeste plaatsen krijgt men een aparte rekening voor water en een andere voor gas en elektra samen. Het kan zijn dat je de posten apart wilt onderverdelen op je maandoverzicht, om er beter zicht op te krijgen. Ook is het handig om de jaarafrekening goed te bestuderen en, als je niet alleen woont, met andere huisgenoten te bespreken. Terwijl het niet de hoogste post is op een maandbegroting, is het opvallend dat veel van de tips die bij de Vrekkenkrant en het blad genoeg binnenkomen over dit onderwerp gaan. Komt dat door de energiecrisis van destijds, of werpen de voorlichtingscampagnes van de overheid en de energiebedrijven hun vruchten af? We weten het niet precies. Duidelijk is dat veel mensen zich bewust zijn geworden van het feit dat de voorraden eindig zijn en dat er al met al toch aardig te‘verdienen’ valt met water- en energiebesparing.

Dat je de wc na een plasje kunt doorspoelen met een liter water uit een emmertje gaat sommige mensen te ver. Zij kopen liever een stortbak met spoelonderbreking, als de oude aan vervanging toe is. Het is maar net wat je gewend bent. Wat voor de een iets nieuws is, is voor de ander doodgewoon. Zo hoorden we dat L. de G. zichzelf tijdens het douchen maar even nat maakt en dan de kraan weer dichtdraait. Ze zeept zich op haar gemak in en wast haar haren, en daarna gaat de douche weer aan om af te spoelen. Ze zegt: ‘Inzepen en wassen onder een stromende douche is eigenlijk net zoiets als dweilen met de kraan open.’

Grappig zijn de oplossingen die ouders bedenken om hun kinderen onder de douche vandaan te krijgen. Eén moeder vertelt ons te werken met een eierwekker. Van tevoren wordt een redelijke tijd afgesproken en als de wekker gaat, wordt eerst gewaarschuwd. Bij niet luisteren zet ze ergens anders in huis de warme kraan open, zodat de onwillige een koude straal over zich heen krijgt. Een andere moeder (wat zijn moeders toch slim) stuurt zoonlief ongeveer tien minuten voordat zijn favoriete televisieprogramma begint onder de douche. Na een paar minuten krijgt ze hem er weer onder vandaan door te roepen: ‘Vlug, je lievelingsprogramma begint zo, kom snel kijken!’

Plak een sticker op de warme kraan Word je bewust hoe vaak je zonder reden warm water gebruikt. Plak een felgekleurde sticker op je warme kraan om je te waarschuwen.

Wees zuinig met water Meet af hoeveel water je nodig hebt voor koffie en thee zetten, dan voorkom je dat je telkens te veel water opzet, dat je ook voor niets verwarmt.

Baby’s en kleine kinderen baden Heel kleine kinderen kun je beter niet in een groot ligbad baden. Zet ze gewoon met een klein kinderbadje in het grote ligbad, dan heb je ook geen plassen water op de vloer. Kleine baby’tjes kunnen ook heel goed gebaad worden in een gewone emmer, in plaats van in een babybadje. Ze zitten dan meer rechtop en kunnen vast leren om te watertrappelen. Je houdt ze natuurlijk wel vast, onder de armpjes, net als bij een gewoon badje. Na het bad kunnen luiers in het nog warme water worden gezet. Elke dag baden hoeft bij baby’s, net als bij grote mensen, echt niet. Op de commode kunnen ze met lauw water, een washandje en zeep ook heel goed en net zo plezierig gewassen worden.


Gebruik water voor een ander doel opnieuw Talloos zijn de mogelijkheden om water opnieuw te gebruiken. Water van de afwas om de wc door te spoelen. Water van een sopje van een handwas om de straat te boenen. Waswater van de groenten voor de tuinplanten, badwater om de was in voor te weken enzovoort.

Gebruik een hooikist, theemuts, of bed bij het koken Als je rijst kookt of peulvruchten, hoef je dit maar kort te koken (respectievelijk vijf minuten en circa vijftien minuten). Daarna pak je de pan in een theedoek of een aantal kranten en je zet hem in een hooikist of in je bed, onder de dekens. Een koelbox houdt niet alleen koel wat uit de koelkast komt, maar ook warm wat van het vuur komt. Een hooikist kun je zelf maken van een kartonnen doos met een paar kussentjes of lappen. Alleen in een heel stapeltje kranten pakken werkt ook. Probeer het maar eens.

Elly: 'Ik ben ME-patiënt, en sinds een paar maanden heb ik een erge terugval. Ik kan per dag maar zevenmaal vijf minuten op zijn. Ik heb dit eerder meegemaakt in de winter van 1993-1994. Ik moest toen maaltijden nemen van Tafeltje Dekje. Door de Vrekkenkrant, die een artikeltje plaatste over het gebruik van de hooikist, kwam ik op het idee rijst te laten garen onder de theemuts. Dat komt me nu goed van pas. Maaltijden laten bezorgen is niet meer nodig. Ik bespaar dus geld en, wat nog prettiger is, ik behoud een stukje zelfstandigheid. Daar voel ik me gelukkiger mee. ’s Morgens als ik een kopje thee zet, kook ik rijst met nasi-kruiden of macaroni met bamikruiden. De rest van de ochtend gaart het vanzelf onder de theemuts. Tussen de middag kook ik in vijfminuten diepvriesgroente beetgaar en kan ik eten. Mijn moeder zorgt ervoor dat ik elke dag gebraden vlees in de ijskast heb. En zo red ik me, eigenlijk dankzij de Vrekkenkrant (en mijn ouders, die boodschappen brengen en afwassen).}

Bespaar op verwarmingskosten Stook nooit in kamers waar je niet bent en in de slaapkamers. Zelfs als het hard vriest kun je beter een paar minuten een heteluchtkacheltje aanzetten en een kruik in bed leggen. Het is trouwens ook gezonder om in een onverwarmde slaapkamer te slapen.

Zet de verwarming eens een graadje lager, daar wen je heel snel aan, en doe hem ’s avonds een uur voordat je naar bed gaat uit. Sluit als het donker wordt de gordijnen of luxaflex.

Bespaar verwarmingskosten met een elektrische deken

André: ‘In de wintermaanden kruip ik ’s avonds vroeg in bed, nadat ik de verwarming al een uur eerder heb uitgezet en de elektrische deken aangezet. Ik installeer me dan met boeken, tijdschriften en iets te drinken bij de hand in mijn bed en breng zo de rest van de avond door. De elektrische deken kan na korte tijd uit, want daarna blijft het bed warm. Ook gezellig als je samen bent.’

Neem een kruik in plaats van een elektrische deken Met een kruik, die je tijdens het uitkleden op bilhoogte legt en bij het in bed gaan op voethoogte, bereik je hetzelfde effect als met een elektrische deken. Bovendien hoef je de kruik slechts met één a twee deciliter water te vullen. Zodra je voeten warm zijn heb je hem al niet meer nodig. Bij een rubberen kruik alle overtollige lucht eruit drukken.

Draag een woonmantel of hul jezelf in een plaid Bij tv-kijken, boeken lezen, computeren en dergelijke is het heel goed mogelijk de kachel uit te zetten of op zestien è zeventien graden als je een woonmantel draagt. Dat is een soort slaapzak waar je voeten uitsteken, zodat je ook nog kunt lopen. Een oude deken met een paar grote rokspelden werkt ook.


Bij postorderbedrijven zijn woon-mantels te bestellen onder de naam manteldeken. Samen tv-kijken met een plaid of slaapzak over beider knieën is niet alleen energie besparend, maar ook heel knus.

Slim omgaan met centrale verwarming Iedereen die even nadenkt verwarmt alleen de kamers die hij of zij gebruikt, en slaapt in een onverwarmde kamer. Een uur van tevoren kan de verwarming uit, want de ruimte blijft nog geruime tijd warm. Als je alleen ’s ochtends een kwartiertje in de kamer bent voor je naar je werk gaat, is het handiger een paar minuten een heteluchtkacheltje aan te zetten. Heb je dat niet, dan maak je snel je ontbijt in de keuken klaar om het in je nog warme bed op te eten.

De aanschaf van een thermostaat kan praktisch zijn als je vaak weg bent en je het bij binnenkomst een beetje prettig wilt hebben. Omdat je van buiten komt voelt het bij zeventien graden al warm aan. Later zet je dan de verwarming hoger, ’s Nachts kun je de minimumtemperatuur best op twaalf graden zetten, en niet op vijftien, zoals in veel voorlichtingsboekjes staat. Daar gaat men ervan uit dat je overdag de thermostaat op twintig of 22 graden hebt, en dan kost het vrij veel energie om het verschil tussen dag- en nachttemperatuur te overbruggen. Als hij ’s avonds op zeventien of achttien graden staat, dan kan hij ’s nachts heel goed op twaalf graden.

Minder hard stoken is een kwestie van wennen Goede kleding zoals truien, huissokken of pantoffels zijn belangrijk. Als je echt koude voeten hebt, kun je beter een poosje met je voeten in een teiltje warm water gaan zitten dan de kachel heel hoog zetten. Daar krijg je alleen een heet hoofd van.

Maak gebruik van de zon in je huis Laat de zon je kamer meeverwarmen, door niet direct de luxaflex of het gordijn dicht te doen bij het eerste straaltje.

Gebruik ook spaarlampen met mate De energiebedrijven hebben regelmatig acties waarbij ze korting geven op spaarlampen. Als er ergens een gloeilamp kapot gaat in de kamer of op een andere plek waar het licht uren achter elkaar brandt, is het aan te bevelen deze te vervangen door een spaarlamp. Dan verdien je de hogere kosten van de lamp snel terug met het lagere energiegebruik. Op plekken waar het licht kort aangaat (wc, gang, zolder, schuur) heeft het geen enkele zin en zijn spaarlampen zelfs af te raden. En helemaal op plekken waar je vroeger helemaal geen lamp had.

Telefoon

De telefoon is een geweldige uitvinding die we niet graag willen missen. Naast andere voordelen kunnen we ons nodeloze ritten per auto en fiets besparen als we eerst even bellen naar een winkel of ze een bepaald artikel verkopen. Bij een grote aanschaf is het aan te bevelen eerst een aantal zaken te bellen om de prijzen te vergelijken. Zelfs als je je keus hebt gemaakt en je precies weet wat je wilt, loont het de moeite bij verschillende zaken telefonisch naar de verkoopprijs van dat product te vragen. Het kan behoorlijk verschillen. Die paar euro aan telefoonkosten heb je er zo uit.

Toch hoor je veel klachten over hoge telefoonrekeningen, zeker nu de portable telefoon op grote schaal gebruikt wordt. Bestudeer je vorige afrekeningen eens goed en ga na hoe je die kosten kunt terugbrengen.

Bel hoofdzakelijk tijdens de goedkope tijden ’s Avonds na 19.00 uur tot ’s ochtends 8.00 uur bel je voor de helft van de kosten op de vaste telefoon. Dit goedkope tarief is ook geldig in het weekend, dus de gehele zaterdag en de gehele zondag. Voor in het telefoonboek staan de tarieven. Lees ze nog eens na. Plak een sticker op de telefoon met deze tijden. Bij portables verschillen de tarieven en periodes omdat er verschillende providers zijn naast kpn. Dit is allemaal goed uit te zoeken via internet, waar diverse prijsvergelijkingsites te vinden zijn (prijsvergelijking.pagina.nl).

Ga anders met je antwoordapparaat of voicemail om Als je weg

bent en gebruik maakt van een antwoordapparaat of voicemail, dan ben jij degene op wiens kosten de gesprekken gevoerd worden, als je terug belt. Je kunt ook doorgeven dat je op een bepaalde tijd wél bereikbaar bent en gebeld kunt worden, in plaats van de ander een boodschap te laten inspreken.

Wie schrijft die blijft Lange interlokale of internationale gesprekken zijn duur. Bel ten eerste altijd op de voordelige tijden (zie voorin het telefoonboek) of schrijf een leuke brief. Binnen Nederland kost dat 39 cent aan postzegels en binnen Europa maar 54 cent.

Bel zo weinig mogelijk informatienummers Even de tijd bellen? Wat voor weer is het morgen? Wat is het telefoonnummer van mevrouw Mullenders in Almere? Met een klein beetje meer moeite kijkje gewoon op de klok, luister je naar het weerbericht op de radio en kijkje in de oude telefoonboeken die je van je werk mee naar huis mocht nemen. Lijkt dit allemaal ingewikkeld? Kijk dan eens op je telefoonrekening welk bedrag je voor ‘inlichtingen’ betaalt.

Blokkeer bepaalde groepen nummers Allerlei betaalde informatienummers (0900, 0906 en 0909) kunt u allemaal of afzonderlijk laten blokkeren. Dat voorkomt onaangename verrassingen. De gratis 0800-servicenummers kunt u dan gewoon blijven bellen.

Gebruik uw voordeelnummers Op uw vaste telefoon van kpn belt u naar bepaalde nummers vaker e/of langer dan naar andere. Door die (maximaal tien) nummers bij kpn op te geven, krijgt u korting telkens als u naar een van die nummers belt.

Bezoek bellen.com Op deze uiterst complete site vindt u informatie over de mogelijkheden en onmogelijkheden van vast en portable bellen, evenals carrier-preselect bellen. Het loont altijd de moeite je hier in te verdiepen voordat je tot aanschaf van een abonnement of toestel overgaat.

Voer een collect-gesprek Via de telefoniste van de ptt kan men een gesprek voeren waarbij de kosten voor de andere partij zijn. Die moet uiteraard wel akkoord gaan en dit bevestigen aan de telefoniste.

Laat de telefoon alleen overgaan Om telefoonkosten te besparen kan men een aantal keren de telefoon laten overgaan. Kinderen die geregeld van een station gehaald moeten worden, laten volgens afspraak één of twee keer de telefoon overgaan en leggen dan weer neer. Hun moeder of vader weet dan dat ze op weg kan gaan.

Een telefoonkaart wordt nogal eens vergeten Als je met een telefoonkaart belt in een cel, moet je extra goed opletten. Bij de oude munttelefoon was je gewend direct na het gesprek de cel te verlaten. Veel bellers laten daarom hun nog geldige kaart in het toestel zitten. Pech, als je net een kaart van 5 euro hebt gekocht! Als je gemakkelijk kaarten kunt kwijtraken, dan kun je ze ook gemakkelijk vinden... Kijk dus altijd even in zo’n cel of er niet een kaart in de gleuf is achtergebleven. Om te zien of hij nog geldig is bel je een niet bestaand nummer en je ziet op het schermpje hoeveel er nog op staat.

Woninginrichting

Bij het inrichten van een woning is het goed te bedenken dat je er zelf de meeste tijd doorbrengt. Richt het in naar je eigen smaak en niet omdat een ander het mooi moet vinden. De combinatie van allerlei oude, nieuwe, grappige spullen zorgt er juist voor dat je huis een heel persoonlijke sfeer krijgt. Als je wat geduld hebt dan komen de spullen vanzelf. Die heeft toevallig een kastje over, die een stoel, weer een ander een tafel. Plotseling overlijdt er iemand in de familie en je krijgt een telefoontje of je wilt komen kijken in het huis van de overledene; alles moet binnen een paar dagen weg. Of een collega vertrekt naar het buitenland en geeft een afscheidsfeest waar de overtollige spullen voor een habbekrats worden verkocht. Op rommelmarkten en in kringloopwinkels is van alles en nog wat te vinden voor weinig geld, en soms leuker dan nieuw.

Kijk regelmatig bij het grootvuil Er wordt ontzettend veel weggegooid, en daar kan je van profiteren door op de avond voordat het grootvuil wordt opgehaald een wandelingetje te maken.

Wij vonden in de loop der jaren een antiek hobbelpaard, een oud straalkacheltje waar we een staande schemerlamp van hebben gemaakt, veloursgordijnen die we zo konden ophangen (precies de goede maat, uit het huis van de overburen), dozen met ongebruikte enveloppen, een krantenbak, planten, een zelfgemaaktspeelgoedstation enzovoort.

Maak zelf meubelen Als je een


beetje handig en creatief bent, maak je meubelen van allerlei materiaal: afvalhout, pallets, bakstenen, deuren, oude matrassen, haspels, vaten en dergelijke.

Ger timmerde zelf stapelbedden voor de kinderen en een bank voor de woonkamer. Van een nog goed matras, dat niet meer gebruikt werd, maakte zij het onderste gedeelte waar je op moet zitten. De rug- en zijkussens werden gemaakt van een oud driedelig kapokmatras. Alles werd bekleed met stof van de rommelmarkt.

Lees de advertentiebladen Tweedehands huishoudelijke apparatuur vind je in advertentiebladen zoals ViaVia. Deze bladen nemen gratis advertenties op, dus je kunt bij ‘gezocht’ een oproep plaatsen. Daarnaast zijn er winkels die uitsluitend tweedehands witgoed (gasfornuizen, ijskasten en wasmachines) of kachels verkopen. Zij geven doorgaans een garantie van een half of een heel jaar.

Gebruik internet Ook het internet biedt vele mogelijkheden om goedkoop aan spullen te komen. De bovengenoemde advertentiebladen zijn ook op internet te vinden, zoals www.viavia.nl. Op de site www.marktplaats.nl worden tienduizenden artikelen tegen lage prijzen aangeboden. En er zijn goede sites die u de weg wijzen in deze wereld, zoals tweedehands.pagina.nl. Er is zelfs een site voor spullen die gratis op te halen zijn: www.gratisoptehalen.nl.

Gebruik vloerbedekking opnieuw Maak een ijzeren of aluminium plaat (of laat die maken) van vijftig bij vijftig centimeter en twee a drie millimeter dik. Leg de oude vloerbedekking met de bovenkant op een stuk hardboard en de metalen plaat op de achterkant van de vloerbedekking.

Snij vervolgens met een stanleymes tegels van de stukken die nog goed zijn, van onder kasten, banken, tafels en langs de plinten. De tegels zijn goed te gebruiken voor een kleinere kamer, een gang, een zolderkamer, een overloop. Bij een verhuizing kan dat een aanzienlijke besparing opleveren.

Ga naar een vrijmarkt in een dure buurt Op Koninginnedag is het aan te raden in een chique buurt naar de vrijmarkt te gaan; daar vind je betere spullen.

Marja kocht voorf 2,50 een gevlochten rieten tuintafel. Het blad was niet mooi meer, maar er was nog een stuk trespa over uit hun zomerhuisje, dat er precies op paste. (Trespa is watervast materiaal.)

Repareer zelf Zie het als een uitdaging om zoveel mogelijk zelf reparaties te verrichten. Als je iets onder de knie hebt kost het minder tijd dan het naar een winkel te brengen en het weer op te halen. De Consumentenbond (in Den Haag) heeft een handig boekje uitgegeven voor reparaties aan huishoudelijke apparaten. Het heet Apparaten in huis repareren.

Marja repareerde haar tuinstoelen, waarvan alle plastic singels waren gescheurd, met boomband uit het tuincentrum. Dat is waterbestendig, heel sterk en aan elkaar te naaien met ijzergaren. Plastic singels kon ze nergens vinden. Toch bleef ze zoeken naar een oplossing. Resultaat: alle tuinstoelen voor een klein bedrag gerepareerd en ze staan leuk bij het tafeltje uit de tip hierboven.

Verzekeringen

Kijk al je verzekeringen eens kritisch door. Zijn ze nog wel nodig? Misschien is de situatie inmiddels volkomen veranderd en vergat je het door te geven? Kijk ook of je niet ‘per ongeluk’ iets dubbel verzekerd hebt. Of betaal je al jaren te veel voor een verouderde polis? Regelmatig wordt een te hoge premie betaald voor kostbaarhedenverzekeringen. Men blijft (. doorbetalen voor spullen die men niet eens meer heeft (fototoestel, muziekinstallatie).

Jan verdiende in vijf minuten een bedrag van achthonderd gulden. Hij had gemerkt dat overal in kranten advertenties stonden van voordelige particuliere ziektekostenverzekeringen. Zijn eigen polis was een beduidend stuk duurder. Hij belde naar zijn eigen verzekeringsagent, vroeg hoe het mogelijk was dat er zo’n groot verschil was, en kreeg dit antwoord: ‘Ja, goed datu belt, het blijkt dat u inderdaad te veel betaalt. Dit is een wat verouderd aanbod, we zullen het voor u aanpassen.’

Spaargeld maakt sommige verzekeringen overbodig Als je voldoende spaargeld hebt kun je je eigen verzekeraar worden. Je moet wel beslissen welke risico’s je kunt en wilt dragen. Te denken valt aan zaken waarvoor het maximale risico kleiner is dan de omvang van je spaargeld. Als je meer dan vijfduizend euro hebt, hoef je geen begrafenisverzekering te nemen. Ook van een glasverzekering is het de vraag of hij echt zinvol is.

Mevrouw B. stopte haar glasverzekering. Ze had de premie twintig jaar betaald en er nooit gebruik van gemaakt of gehoord dat een van haar kennissen van deze verzekering gebruik had moeten maken. Ze besloot een bepaald bedrag op een rekening te reserveren voor het geval er toch een ruit zou breken.


Na haar scheiding had Anneke een aansprakelijkheidsverzekeringvoor haarzelf en de kinderen afgesloten.

Na vijfjaar, tijdens een verjaardagsfeestje van een van de kinderen, bleek dat haar ex-man ook nog steeds een verzekering voor het hele gezin had lopen.

Cadeautjes

Dit is een post waar bijna iedereen op kan besparen. Voor een etentje, een verjaardag, een bruiloft, een pasgeboren baby’tje, telkens kopen we een fles wijn, een bos bloemen, of een ‘kleinigheidje’. Al deze kleinigheidjes bij elkaar kosten een vermogen. Als je even je best doet bedenk je zelf passende alternatieven.

Maak een cadeautjes-la, -plank of-kist Ga een voorraadje aanleggen van cadeautjes die je ergens voordelig op de kop tikt. Boeken bij De Slegte, spulletjes van een rommelmarkt, cadeautjes die je zelf kreeg en niet leuk vindt. Dat spaart geld en tijd, want je hoeft niet steeds naar de winkel te hollen.

Maak zelf cadeautjes Maak zelf kruidenazijn, potten jam met een leuk etiket, bak een cake, appeltaart, koekjes of kweek planten van stekjes.

Marieke maakte zelf een hele voorraad rozenbottelwijn voor eigen gebruik én om weg te geven. De rozenbottels kwamen uit het park in de buurten ze werden met man en kinderen verzameld.

Henk verzamelde plastic bakjes van de champignons en verraste zijn familie, die bij elkaar kwam op een familiedag, met deze versierde bakjes, gevuld met verse walnoten van zijn notenboom.

Mevrouw A. maakt zelf jam als het fruit in de zomer heel goedkoop is.

Ze bewaart kleine glazen potjes met schroefdeksel voor dat doel. Ze geeft bij verjaardagen iemand een 'ontbijt op bed’, bestaande uit zo’n potje jam, twee beschuiten ingepakt in aluminiumfolie en versierd met een strik, een paar theezakjes en een minikuipje margarine. Succes verzekerd.

Geef tijd Maak van stevig papier of karton een speciaal ontwerp voor een strippenkaart met daarop: goed voor drie keer een pan soep, vijf keer babysitten, drie massages, twee uur strijken.

Verzamel cadeaupapier en linten Bij een cadeau gaat het om het gebaar, niet om hoeveel het heeft gekost. De verpakking is belangrijk, dus maak er iets van dat leuk is om te zien. Gekreukt papier kun je even strijken, linten en strikken die je bewaarde van andere cadeaus maken het helemaal af. Bevestig eventueel een enkele bloem uit je tuin op het pakje.

Geef een boek met foto’s, gedichtjes en herinneringen Voor mensen die alles al hebben en/of oudere mensen is zo’n boek bijzonder geschikt. Iedereen levert een pagina in van een handig formaat (bijvoorbeeld van een multomap, A4-formaat). Op die manier ontstaat een persoonlijk, onvervangbaar cadeau voor het gouden bruidspaar, vader die tachtig jaar wordt of iemand die afscheid neemt van zijn werk.

Tuin, bloemen en planten

Je kunt een tuin op verschillende manieren aanleggen en onderhouden. Alles nieuw kopen en zodra iets een beetje lelijk is, vervangen door iets anders uit winkel of tuincentrum, of de meer ‘natuurlijke’ manier. Er is niets dat je zo gemakkelijk van een ander kunt krijgen als plantjes, stekjes of zaden. Omdat planten groeien hebben tuinen de neiging vol te raken. Uitdunnen en snoeien is dan de enige oplossing. Als je wat geduld hebt krijg je van alles en je merkt dat het heel avontuurlijk is. Ieder plantje en bloemetje krijgt een verhaal, een geschiedenis. Een mooie varen uit de tuin van Henk, leeuwenbekjes, papavers en lupine van Ineke, tijm van Marieke, jasmijn en lelietjes-van-dalen van Nancy. Het is ook leuk om zelf, op jouw beurt, weer plantjes weg te geven aan iemand die net verhuisd is naar een huis met een tuin.

Met kamerplanten gaat dat ook zo. Uit een klein takje, dat je in water laat wortelen, ontstaat het nieuwe plantje, dat je zelf kunt houden of kunt weggeven. Geraniums, citroengeraniums en fuchsia’s zijn bijvoorbeeld zeer gemakkelijk te stekken. Wissel stekjes uit met familie of kennissen of bezoek een stekjesruilbeurs.

Inez: ‘We zijn een half jaar geleden verhuisd en kwamen voor flinke kosten te staan. Om het huis was een grote, volkomen lege tuin. Ik besloot niets te kopen, ook al had ik af en toe de neiging naar een tuincentrum te stappen. We zagen iemand een prachtige conifeer weggooien en dat bracht me op het idee een gratis advertentie te plaatsen in de Snuf-felkrant met de vraag om planten voor de tuin. Er kwamen heel wat reacties. Zelfs een meneer die een hele aanhanger vol planten kwam bezorgen. Ook de barbecue, stenen en zand heb ik gekregen zondereen cent te betalen. Zodra je in je kennissenkringen bij je familie rondbazuint dat je planten voor je tuin kunt gebruiken, stromen de aanbiedingen binnen.’

Bewaar zaden voor het volgende jaar Met een beetje handigheid kun je zelf zaden bewaren voor het volgende jaar. Je kunt ook bepaalde planten laten bloeien en dan merk je dat ze zichzelf uitzaaien. Rondom peterselie en selderijplanten zie je bijvoorbeeld vanzelf nieuwe, kleine plantjes ontstaan, als je er eentje laat ‘doorschieten’. (Doorschieten is een ander woord voor bloeien.) Zet wel op de zakjes of doosjes wat het is, want sommige soorten lijken op elkaar.

Gebruik houtas uit open haard of houtkachel De as van ongeverfd hout noemt men wel het goud van de tuinder. Daar zitten veel waardevolle mineralen in. Een andere gratis meststof is gier die gemaakt wordt van brandnetels, boerenwormkruid of andere planten. Recept: knip of snijd brandnetels en dergelijke fijn en zet ze een dag of tien in een grote emmer of ton met water. Als het flink gaat borrelen en stinken is de meststof klaar. Verdunnen en bij de planten gooien. In plantenboeken (in de bibliotheek) over biologisch tuinieren is meer informatie te vinden.


Neem een volkstuin Het is een fabeltje dat een volkstuin je weinig financieel voordeel brengt. ‘Als de sla in de tuin klaar is, dan kost de sla in de winkel ook bijna niets. Ga je daarvoor staan zwoegen?’ Zo wordt er vaak over gesproken. Maar klopt het ook? Als je milieuvriendelijk zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest in je tuin werkt, kun je de prijs van je eigen kropsla vergelijken met zijn onbespoten broertje uit de reformwinkel. Verder leg je je natuurlijk toe op dure groenten en fruit, zoals peultjes, broccoli, druiven en aalbessen. Een ander voordeel is dat je allerlei groenten kunt kweken die je niet in de winkel vindt, zoals pronkbonen, snijbiet en groenlof. Je eet dus gevarieerder. Tel daarbij op wat je uitspaart aan bloemen voor je eigen tafel en die van een ander als cadeautje. En dan zijn er zaken die moeilijker in geld zijn uit te drukken, maar zeker een bepaalde waarde hebben: je bent van de straat, je hebt een leuke hobby en je hebt een ‘buitenverblijf’.

Inmaken zonder wecken Met een volkstuin is er regelmatig een overschot aan groenten en fruit. Zonder diepvrieskist of weckketel kun je toch van alles inmaken. Verzamel glazen potjes van jam, groenten en zoetzuur.

Het gaat om het type potje met een metalen, goed afsluitbare draaideksel. Deze potjes en deksels reinig je eerst in zo heet mogelijk sodawater. Daarna naspoelen met heet water. Zo hygiënisch mogelijk werken. Dus de potten daarna niet met vuile handen of vuil bestek aanraken. Zet alles op schone theedoeken. Maak jam, saus, peertjes en dergelijke volgens de bekende recepten klaar en doe het (weer zo heet mogelijk) in de potten. Tot aan de rand vullen, deksel erop en de potten na sluiting op hun kop zetten. Deze conserven kun je weken tot maanden goed houden. Wèl regelmatig controleren.

Kinderen

Kosten kinderen echt zoveel geld, of ligt het aan jezelf en je opvattingen over opvoeden, aandacht en gezelligheid? In de tram hoorden we een vrouw trots aan iemand anders vertellen dat haar vier kinderen elke dag alles van top tot teen schoon aan kregen. Dat kostte haar wel wat uurtjes, maar dat had ze er graag voor over. Andere ouders ontzeggen zich van alles, opdat hun kinderen toch maar het beste van het beste hebben. De grote overeenkomst tussen verwaarlozen en verwennen is, dat de juiste maat zoek is. In het ene geval is er te weinig aandacht, eten of spullen, in het andere geval te veel. Beide met vervelende gevolgen. Het gaat erom dat je regelmatig echte aandacht geeft en dingen doet die je zelf ook leuk vindt, en dat heeft weinig met geld uitgeven te maken.

Uit een brief: ‘Sinds mijn man werkloos is geworden en wij. iger zijn gaan leven, zijn er een aantal dingen veranderd. Ik knip de haren van de kinderen zelf. Inde zomer maken we ijsjes van siroop, yoghurt en vla. We kopen kinderboeken van Paul Biegel en andere uitstekende schrijvers voor twee kwartjes per stuk als de bibliotheek zijn jaarlijkse uitverkoop heeft. Kleding en speelgoed kopen we op de rommelmarkt.

Wel heel vroeg komen (de leukste dingen gaan het eerste weg) of juist heel laat (dan krijg je het voor een prikje).'

Voordelige uitstapjes Het vervoer ernaar toe, de toegang tot een pretpark of evenement en de consumpties maken dagjes uit behoorlijk prijzig. Het kan anders:

Henk gaat afen toe met zijn kinderen kijken bij de manege. De kinderen vinden het prachtig. Ze kijken hun ogen uit en mogen soms helpen: een paard borstelen, voeren of water geven.

Ga ook eens met de pont of een klein veerpontje op en neer of maak een ritje met de bus, tram of trein. Voor kinderen die meestal met een auto vervoerd worden, of op de fiets naar school gaan, is rijden met het openbaar vervoer en de kaartjes mogen stempelen op zich al een feest. Bij de NS zijn voordelige kinderkaartjes (Railrunner) en bij de tram en bus ook.

Gebruik kleine glazen Voor frisdrank, fruitsap en limonade is een klein glaasje voor kinderen voldoende en niet zo’n ramp als het omvalt. Bij grote glazen laten ze vaak wat staan of ze moeten het tegen heug en meug leegdrinken.

Word lid van de bibliotheek Voor kinderen onder de achttien jaar is de bibliotheek gratis. Afgezien van de opvoedkundige aspecten is het plezier dat je kinderen met zo’n abonnement doet, groot. Vooral kinderen met een grote leeshonger kunnen daar jarenlang terecht (eerst samen met hun ouders, later alleen).

Het is ook leuk om een abonnement cadeau te geven aan kinderen die niet zo op de hoogte zijn met het'biebgebeuren’.

Maak gebruik van een speel-o-theek In sommige steden zijn winkels waar je speelgoed kunt huren tegen lage prijzen. Ook voor verjaardagen zijn er glijbanen en ‘grote stukken’ te huur.

Kinderen en bijbaantjes Kinderen stimuleren om klusjes te doen voor geld, en als ze wat groter zijn om bijbaantjes te nemen, maakt ze zelfstandig en ze leren er veel van.

Hanneke kreeg naar haar idee niet genoeg geld van haar ouders om kleding te kopen. Ze leerde zelf kleding te naaien en verdiende het geld voor de stof als babysitter. Nadat ze een poos bij één familie had opgepast, werd ze door de buren van die mensen gevraagd en door kennissen. Haar naam en adres werden doorgegeven. In het begin was het alleen ’savonds, later bleef ze ook slapen als er sprake was van een laat of verfeest.

De kinderen van Wilma maken samen muziek op straat op koninginnedag en tijdens andere evenementen, maa r ook als ze dringend geld nodig hebben. Ze doen het blijkbaar heel erg leuk, want ze halen veel op.

Merkkleding Het kan echt geen kwaad om regelmatig nee te zeggen als kinderen iets willen hebben. Daar krijgen ze echt niets van. Ze leren dan bovendien met frustratie om te gaan en zelf iets te bedenken. Als ze toch, omdat ‘alle kinderen uit de klas’ het ook hebben, blijven zeuren om een mountainbike of dure merkkleding, kun je een gedeelte meebetalen. De rest kunnen ze zelf sparen of bijverdienen.


Amy Dacyczyn van The Tightwad Gazette ontwierp zelf een opvallend merk en liet er door een borduurbedrijfje enkele tientallen van maken.

Op alle tweedehands kleding van haar kinderen werd dit ‘huismerk' genaaid. Andere kinderen op school vonden het erg mooi en vroegen waar ze de kleding gekocht hadden. Amy’s kinderen antwoordden daarop dat de kleding zeer exclusief was en dat ze het adres jammer genoeg niet konden geven.

Organiseer zelf verjaarspartijtjes Doe niet mee aan het tegen elkaar opboksen als je kind jarig is. Blijf gewoon thuis, bak pannenkoeken, patat, of iets anders dat bij kinderen in de smaak valt. Bak een paar cakes en laat de kinderen die zelf versieren. Verkleden, knutselen, een toneelstuk instuderen of reclamespots naspelen worden net zo leuk of nog leuker gevonden. Als het mooi weer is kun je gaan picknicken of een speurtocht houden. Zorg wel voor assistentie, zodat je er niet alleen voor staat.

Vakanties Ga eens kamperen bij een boer. Er zijn georganiseerde en vrije boeren die je voor een zeer laag bedrag op hun weiland laten kamperen. Voor kinderen is dat een belevenis, want ze mogen kijken naar het melken of het voeren van dieren en soms ook een handje meehelpen. Adressen via de vvv.

Lessen Waarom kinderen van hot naar her slepen voor het volgen van allerlei lessen, en naar sport- en andere clubs? Of wilde u altijd al particulier chauffeur worden van uw kinderen? Beperk het en bedenk dat het helemaal niet erg is als een kind zich af en toe eens een poosje verveelt. Ze leren dan ook zichzelf eens te vermaken. Een moeder schreef dat ze nu weer zelf pianoles aan haar kinderen geeft en dat het haar stimuleert om te oefenen en alles voor te bereiden.

Lees Consuminderen met kinderen Kort na het verschijnen van de eerste druk van dit boek is een bijzonder boek verschenen van Marieke Henselmans. Als ervaringsdeskundige met drie opgroeiende zonen (en een man) geeft zij in Consuminderen met kinderen veel bruikbare informatie, tips, trucs en ervaringen om de kosten van kinderen in de hand te houden, zonder ze tekort te doen. Zie voor meer informatie achter in dit boek.

Abonnementen en lidmaatschappen

Kijk kritisch naar de abonnementen op dagbladen, weekbladen, damesbladen, vaktijdschriften en tv-programmabladen. Lees je ze echt of belanden ze op een stapel en komen ze vervolgens na een aantal weken bij het oud papier terecht? Zodra je bij jezelf denkt: ik ‘moet’ dat ook nog lezen en je begint hard te zuchten, dan is het hoog tijd het betreffende abonnement op te zeggen. Soms krijg je een blad van een organisatie die je financieel steunt, maar dat je niet wilt lezen. Maak dan alleen het bedrag van de donatie over en zeg geen prijs te stellen op ontvangst van het blad. Besparen op lidmaatschappen is soms ook mogelijk.

Vera zat op eenfitnessclub, waar ze eens per week ’s avonds na haar werk naar toeging. Sinds kort doet ze dat niet meer. Nu gymt ze elke ochtend met de ochtendgymnastiek op tv. Het tijdstip bevalt haar beter, want na het gymmen wordt ze erg actief. Datkomtgoed uit op de dag, maar ’s avonds minder.

Bespaar op kranten en tijdschriften Ga naar de leeszaal van de Openbare Bibliotheek. De leeszalen zijn gratis, dus ook als je geen lid bent, toegankelijk. Er zijn vaak aparte ruimten, los van de uitlening van boeken, waar dag- en weekbladen en andere tijdschriften in grote hoeveelheden voor je klaar liggen.

Je kunt ook samen met buren een abonnement nemen of een abonne-

ment delen met familieleden. Het blad genoeg wordt bijvoorbeeld door veel mensen samen gelezen om de kosten te delen. Je kunt ook oude tijdschriften en damesbladen aan een ander vragen.

Irma vindt het prettig om bij de kapper, als ze op haar beurt wacht, tijdschriften door te bladeren. Dat soort tijdschriften zou ze zelf nooit kopen.